Wat is er aan de hand?

Sinds mei dit jaar is de VAR verdwenen. Dat weten we nu wel, toch? De Wet DBA heeft de VAR vervangen en dit zorgt voor veel problemen. Gisteren nog kwam het nieuws naar buiten dat er steeds meer opdrachtgevers stoppen met zzp’ers. Zzp’ers krijgen minder werk door de nieuwe wet of worden gedwongen via een payrollconstructie te werken. Dit betekent dat deze zzp’ers eigenlijk geen zelfstandige ondernemers meer zijn, maar werknemers van het payrollbedrijf.

Waarom moest die VAR verdwijnen?

Het probleem zit ‘m in de schijnzelfstandigheid. Een schijnzelfstandige is een zzp’er die eigenlijk geen zzp’er is. Hij of zij kan daardoor gebruikmaken van alle voordelen van een zelfstandige ondernemer, zoals de starters- en zelfstandigenaftrek. Maar deze zzp’er is eigenlijk gewoon een werknemer. Dit betekent dat de opdrachtgever eigenlijk veel meer kosten moet maken, zoals WW-premie, pensioen en vakantiegeld. Aan een zzp’er hoef je als opdrachtgever alleen de factureren te betalen en ben je dus veel goedkoper uit. Maar een werknemer is verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid, ziekte en werkloosheid, terwijl een zzp’er deze verzekeringen zelf moet regelen én betalen.

Gekozen of gedwongen zzp’er?

Een ander probleem is het gedwongen ondernemerschap. Veel zzp’ers willen eigenlijk helemaal geen zelfstandig ondernemer worden, maar starten vanuit werkloosheid of omdat hun oude baas alleen nog maar zelfstandigen inhuurt. In een perfecte wereld is iedere zzp’er dit volledig vanuit eigen wil. Met de wil om zelf werk en opdrachtgevers te kiezen, zelf te bepalen wanneer en hoeveel je werkt. En de vrijheid om zelf veel te regelen zoals verzekeringen en pensioen. Alleen zijn veel zzp’ers minder vrij en gelukkig als deze ‘echte’ zzp’ers.

Belastingdienst

Een ander probleem is dat de Belastingdienst het niet voor elkaar kreeg om alle arbeidsrelaties te checken. Een zzp’er kon vrij eenvoudig een VAR krijgen en daarna werd er eigenlijk niet meer gecontroleerd. De Belastingdienst had niet genoeg personeel om alles te controleren. Zo bleven de verkapte loondiensten en schijnzelfstandigen dus bestaan.

Wet DBA

De invoering van de Wet DBA – Deregulering beoordeling arbeidsrelaties – werd ingevoerd om deze problemen aan te pakken. Er was wel weerstand vanuit de politiek (waaronder de SP en D66) en verschillende organisaties uit het land. Maar door de steun van de PVV en CDA kregen VVD en PvdA de wet erdoorheen.

Modelovereenkomsten

Sinds de invoering van de DBA is het mogelijk om te werken met modelovereenkomsten. Er zijn verschillende algemene modelcontracten waarmee je de arbeidsrelatie tussen jou en je opdrachtgever kunt bepalen. Deze mag je aanpassen en laten controleren door de Belastingdienst. Lees voor meer informatie over modelovereenkomsten dit artikel van de KvK.

Per 1 mei ingevoerd

In maart dit jaar was de Wet DBA definitief en per 1 mei ging de wet in. In het begin leek er nog niet zo heel veel aan de hand. De VAR verdween, prima. Zo geweldig was dat ding niet. Met een VAR kon je als zzp’er aantonen dat je zzp’er was. Je was dus geen werknemer, maar zelfstandig ondernemer. Allemaal prima. Maar veel zzp’ers werken voor een hongerloontje als verkapte werknemer. En zijn dus eigenlijk gewoon in loondienst bij hun opdrachtgever. Alleen krijgen ‘normale’ werknemers doorbetaald als ze ziek zijn, ontvangen pensioen en WW-uitkering bij ontslag en zzp'ers niet. 

De problemen werden groter

In juni groeide de zzp-markt nog ondanks de Wet DBA, maar langzaam werden de problemen rondom de wet groter. Ook op social media kwam er steeds meer weerstand tegen de wet. Er gaat niet voor niets een hashtag met #DBAkel op twitter rond.

Waar komt de angst voor de DBA vandaan?

In principe is er niets veranderd rondom de criteria voor zzp’ers. Iemand die voor de invoering van de DBA eigenlijk geen zzp’er was, is het nu nog steeds niet. En andersom ook. Ben je een zzp’er werk en voldoe je aan de criteria voor werk, gezag en beloning? Dan hoeven jij en je opdrachtgever niet bang te zijn voor naheffingen. Zoals Henk van der Schaft van FNV Bouw een tijd geleden ook zei: te veel verhalen rondom de DBA-wet zijn fabels.

Dit betekent niet dat de problemen er niet zijn. Soms zijn de criteria ook gewoon niet helemaal duidelijk. Want iedereen kan in principe zien wanneer een zelfstandige interim-manager een echte zelfstandige ondernemer is. Maar hoe zit het met de twijfelgevallen? Wanneer is een journalist die maar 1 opdrachtgever heeft, maar er meer zou willen, een zzp’er en wanneer eigenlijk een verkapte werknemer? Door deze onduidelijkheden komen er meer twijfelende opdrachtgevers en is er steeds minder werk voor zzp’ers.

Problemen zzp aanpakken

Staatssecretaris Wiebes zei vorige week nog dat hij deze problemen gaat aanpakken. Maar hoe? Het lijkt er niet op dat de angst van opdrachtgevers zomaar is weggenomen. En hij kan z’n wet ook niet intrekken, want in de basis is het idee beter dan de VAR. 

Verkiezingen 2017

En dan zijn we allemaal ook al aan het verder kijken naar de verkiezingen van maart 2017. De kans is dat het hele gebeuren weer wordt omgezet, afhankelijk van welke partijen er aan de macht komen.

De fractieleider van de VVD Halbe Zijlstra gaf in september nog aan dat als de Wet DBA niet werkt, deze weer moet verdwijnen. Maar staatssecretaris Wiebes, die het beleid nu nog verdedigd, is van ook van de VVD. Ook partijen als D66 en CDA lijken niet heel gelukkig (meer) met de wet. Het lijkt er dus op dat het laatste nog steeds niet gezegd is. Maar de kans bestaat dat het hele gebeuren in 2017 weer van tafel wordt geveegd. En dat de opdrachtgevers voor niets hun zzp’ers de deur hebben gewezen.